Przed wyborami samorządowymi. Jakie są obowiązki samorządów w stosunku do mieszkańców z niepełnosprawnością?

Nie ulega wątpliwości, że osoby niepełnosprawne mają te same prawa co reszta społeczeństwa. Potrzebują jedynie większego wsparcia, aby z tych praw mogły korzystać. Samorząd ma obowiązek zapewnić osobom niepełnosprawnym dostęp do  dóbr publicznych na równi z osobami sprawnymi. Oznacza to uniwersalny transport lokalny (dostępny dla wszystkich),  edukację włączającą, realny dostęp do świadczeń zdrowotnych, uniwersalne mieszkalnictwo, uniwersalne przestrzenie publiczne i dostępne dla wszystkich obiekty kultury, sportu, ochrony zdrowia, lokale wyborcze, itd.

Uniwersalne projektowanie oznacza takie rozwiązania, które są użyteczne dla wszystkich ludzi, w jak największym zakresie, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznych zmian. Termin ten odnosi się do produktów, środowisk, programów i usług, i nie wyklucza urządzeń pomocniczych dla poszczególnych grup osób niepełnosprawnych. Polskie ustawodawstwo nie posługuje się pojęciem uniwersalne projektowanie, ani tym bardziej go nie definiuje. Spotkać można natomiast zwroty „środowisko wolne od barier funkcjonalnych” lub „likwidacja barier, w szczególności architektonicznych, urbanistycznych, transportowych, technicznych,
w komunikowaniu się i dostępie do informacji”.  Tego typu myślenie prowadzi do mentalnej
i prawnej marginalizacji oraz wykluczania osób niepełnosprawnych oraz traktowania ich problemów jako specjalnych w porównaniu z problemami ogółu społeczeństwa.

Podkreślić  należy obowiązki samorządów terytorialnych związane z  obszarem zdrowia mieszkańców. Do zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy w szczególności  rozpoznawanie potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy oraz  podejmowanie  działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy. Do zadań własnych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych przez powiat należy również  podejmowanie  działań wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych. Do zadań własnych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych przez samorząd województwa należy  opracowywanie i wdrażanie programów  służących realizacji zadań w zakresie ochrony zdrowia,   podejmowanie działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych mieszkańców województwa. Warto dodać, że   wojewoda, który reprezentuje  Rząd RP,
w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej ma za zadanie 
w szczególności oceniać zabezpieczenie opieki zdrowotnej na terenie województwa. Przy tak jasno sprecyzowanych ustawowych obowiązkach tylu instytucji w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń zdrowotnych, zdziwienie budzi fakt ograniczenia lub braku dostępu do tych świadczeń dla dzieci niepełnosprawnych w wielu miejscach w Polsce. Rzadkością są tam programy zdrowotne
i plany działania władz lokalnych mające na celu wczesne wykrywanie, ocenę i  rehabilitację osób niepełnosprawnych.

Obowiązkiem samorządu jest zapewnienie dostępu do edukacji ukierunkowanej na potrzeby osób z różnymi niepełnosprawnościami, w tym dostępu do wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz wsparcia jego rodziny od chwili wykrycia lub podejrzenia niepełnosprawności oraz zapewnienie wszystkim uczniom niepełnosprawnym i ich opiekunom prawa wyboru typu kształcenia tj. edukacji w przedszkolach, szkołach ogólnodostępnych (tzw. edukacji włączającej), integracyjnych lub specjalnych z uwzględnieniem zindywidualizowanego wsparcia ucznia i jego rodziny.

Papierkiem lakmusowym, badającym sposób myślenia władz lokalnych o wspieraniu zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest ilość osób niepełnosprawnych zatrudnianych w instytucjach samorządowych oraz  fakt tworzenia instytucji  zatrudniających osoby niepełnosprawne, nie mogące funkcjonować na otartym rynku pracy.

Podsumowując, obowiązkiem samorządu jest budowanie społeczeństwa otwartego, stwarzającego wszystkim bez wyjątku  mieszkańcom równe warunki do rozwoju i samorealizacji. 

Czy startujący w wyborach są tego  zadania świadomi?